در ادامه مقاله سیره حضرت فاطمه (س) به چند نکته در باب زمین های وقفی می پردازیم.

(زمینهایی که در اختیار برخی سازمانها مثل شرکت نفت و یا سازمان زمین شهری است) اگر این زمینها از اموال عمومى دولت باشند و مصرف خاصى براى آنها تعیین شده باشد، قابل وقف نیستند. ولى اگر از اراضى مواتى باشند كه ملك كسى نیستند و در اختیار دولت یا شركت نفت و یا سازمان زمین شهرى باشند، احیاء آ نها با اجازه مسئولین مربوطه به عنوان مسجد یا مدرسه و مانند آن اشكال ندارد.

(اموالی که در اختیار شهرداری است) اگر از املاکی باشد كه شهردارى از نظر قانونى حق دارد آ نها را به مصالح عمومى شهر، از قبیل درمانگاه یا بیمارستان یا مسجد و یا امور دیگر اختصاص بدهد، در این صورت (وقف آنها در جهت مصالح عمومی) اشكال ندارد، ولى اگر از املاکی باشد كه مخصوص استفاده براى امور مربوط به شهردارى است، حق ندارد آنها را وقف كند.

زمینهاى وقفى، قابل وقف مجدّد به عنوان مسجد یا حسینیه و غیره نیستند و واگذارى آنها به طور مجانى براى ساخت مصلّی یا یکی از مؤسسات عمومى مورد نیاز مردم براى هیچ كس جایز نیست، ولى اجاره دادن آ نها توسط متولی شرعى براى ساختن مصلّى یا مدرسه یا حسینیه در آنها اشكال ندارد و مبلغ اجاره زمینهاى مزبور باید در جهاتى كه براى وقف معیّن شده است، مصرف شود.

اراضی موات که تاکنون کسی آنها را احیاء نکرده و ملک کسی نبوده است قابل وقف کردن نیستند، مگر اینکه کسی یا کسانی آنها را احیاء کنند و سپس وقف کنند.

«عَلَى بَنِي هَاشِمٍ وَ بَنِي عَبْدِ الْمُطَّلِبِ» : آن حضرت اموالش را بر فرزندان هاشم و فرزندان عبدالمطّلب وقف کرد. شاید علّت وقف بر این دو گروه، همان فشارهای اقتصادی دشمنان اهل بیت علیه السلام باشد. آن حضرت شاهد بود که دشمنان اهل بیت علیه السلام برای منزوی سازی و کاهش اقتدار اقتصادی و سیاسی اهل بیت علیه السلام و شیعیان، سیاست تحریم اقتصادی را در پیش خواهند گرفت. روی این جهت، آن حضرت مانند حضرت علی علیه السلام در قالب وقف اموالشان، پشتوانه ای ماندگار برای بنی هاشم و بنی عبدالمطّلب باقی می گذارند. و به حمایت مالی آنان
در طول تاریخ اختناق و استبداد می پردازند.

استاد پیشوایی در این زمینه می نویسند: شیعه پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم همواره از نظر اقتصادی در فشار و مضیقه قرار داشت. در این زمینه، علاوه بر گرفتن فدک از فاطمه زهرا علیه السلام که انگیزه سیاسی داشت و هدف از آن تضعیف بنیه اقتصادی جناح امیرمؤمنان علیه السلام و بنی هاشم بود. یکی از تاکتیک های معاویه برای وادار کردن امام حسین علیه السلام به بیعت با یزید، خودداری از هرگونه عطیه از بیت المال به بنی هاشم بود.

«ابوجعفر منصور دوانیقی» دومین خلیفه عباسی، برنامه ی وسیعی برای فلج سازی اقتصادی عموم مردم، به ویژه علیه بنی هاشم که در خط مقدم مبارزه با خلفای ستمگر بودند، به اجرا درآورد. او تمام اموال عمومی مسلمین را به صورت گنج درآورد و از مصرف کردن آن در راه عمران و کمک به مردم خودداری می ورزید. همینطور اموال مردم را به زور از آنها می گرفت و برای احدی مالی باقی نگذاشت. هدف او از این برنامه شوم این بود که مردم، همواره نیازمند و گرسنه و متکی به او باشند و در نتیجه همیشه در فکر سیر کردن شکم خود بوده مجالی در مسائل بزرگ اجتماعی را نداشته باشند.

فشار اقتصادی علیه شیعیان در دوران متوکل عباسی به اوج خود رسید. او از نظر اقتصادی به قدری بر شیعیان سخت گرفت که می گویند: در آن زمان گروهی از بانوان علوی در مدینه حتی یک دست لباس درست نداشتند که در آن نماز بگزارند و فقط یک پیراهن مندرس برایشان مانده بود که به هنگام نماز به نوبت از آن استفاده می کردند. او به فرمانروای مکه و مدینه دستور داده بود که مردم را از هرگونه کمک و احسان به آل ابیطالب، منع کند. لذا مردم از بیم جانشان، دست از حمایت علویان برداشتند و زندگی بر خاندان حضرت امیرمؤمنان علیه السلام سخت شده بود. همچنین به حاکم خود در مصر دستور داده بود که به هیچ یک از علویان ملکی داده نشود و به هیچ یک از آنان اجازه اسب سواری و حرکت از «فسطاط» به شهرهای دیگر داده نشود. نیز به هیچ یک از علویان جواز داشتن بیش از یک برده داده نشود.

منبع : وقف از منظر آیات و روایات – علی اکبر تقی زاده

هدف موقوفه فضل تلاش در جهت آموزش وقف به مردم می باشد امید است با انتشار مطالب این سایت گام مهمی در آموزش صحیح وقف به مردم در جامعه صورت پذیرد. به اینستاگرام این مجموعه مراجعه نمایید.