در ادامه مقاله موقوفه ام السلمه به بحث در باره موقوفه غیر متصرفی و موقوفه متصرفی می پردازیم. و این تاریخ متعلق به زمان سلطنت شاه عباس ثانی است و شاید هردو درست باشد شاه عباس ثانی بنای سابق را تکمیل کرده است. این محل خانقاه صوفیه نیز هست و هنگامی که در وسط فلکه خیابان نیفتاده بود و باغی و حریمی داشت محل سکونت عده زیادی از درویشان بود مراسم و مجالس مفصل‌تر و گرم تری در آن برگزار می شد».
واقفه، ام سلمه خانم مکان مورد وقف را برای برگزاری مراسم تعزیه حضرت امام حسین (ع) که به عنوان تکیه یا حسینیه باشد، وقف نموده است.
هم چنانکه در تعریف انواع رقبات وقفی،در مقالات پیشین بیان کردیم به این گونه رقبات موقوفه، وقف انتفاع می گویند، به این معنی که هدف واقف، استفاده از عین رقبه است و مانند رقبات وقف منفعت مقصود، کسب درآمد نیست که در راه دیگری به مصرف برسد.
محوطه وقف شده تحت پلاک شماره 2494 بخش یک مشهد به ثبت رسیده است و بر اثر تعریض خیابان آخوند خراسانی (خاکی) مقداری از زمین آن از بین رفته است و باقیمانده در حاشیه خیابان قرار گرفته است به صورت چهارباب مغازه و مسجد و حسینیه خواجه روشنایی در آمده است.
در اینجا می بینیم که جهت وقف نه به طور کلی بلکه در بخشی از آن تغییر کرده است، یعنی با ایجاد مغازه که دارای درآمد است وقف انتفاع به وقف منفعت تبدیل شده است.
تولیت موقوفه تا زمان حیات با خود واقف و پس از آن با آقا کربلایی صادق شعرباف فرزند محمدعلی بطنا بعد بطن و نسلا بعد نسل قرار داده شده است.بانو انیس آغا کردستانی فرزند علی اکبر طبق رای شماره 10/45-1349/3/10 (هجری شمسی) اداره تحقیق اوقاف خراسان تولیت موقوفه را برعهده داشته است در سال ۱۳۶۱ فوت شده است و اکنون موقوفه متصرفی است و توسط اداره اوقاف و امور خیریه ناحیه یک مشهد اداره می شود.
بنا به اصطلاح رایج در سازمان اوقاف امور خیریه به موقوفاتی که دارای متولی است موقوفه غیر متصرفی و به موقوفات بدون متولی که ادارات اوقاف و امورخیریه آنها را اداره می کنند موقوفه متصرفی گفته می شود. طبق وقفنامه مورخ ۱۳۱۵ هجری قمری (در برخی رونوشت های داخل پرونده تاریخ خمسه و ثلاث مائة بعد الالف نوشته شده است که در این صورت تاریخ ۱۳۰۵ درست خواهد بود. (باید به اصل وقفنامه رجوع شود). حاجی کربلایی علی فرزند آقا ملا بابا که کارگزار حاجی ملک التجار بوده است یک باب دکان واقع در محل سرشور (از محلات قدیمی مشهد مقدس) را وقف نموده است که درآمد آن در حسینیه محله خواجه روشنایی که مقابل قبرستان است، صرف و خرج تعزیه داری حضرت سیدالشهدا (ع) شود. حاجی کربلایی علی فرزند واقفه فوق الذکر بوده است.
دکان مذکور تحت پلاک ثبتی شماره (۴۳۶۷) بخش دو مشهد به ثبت رسیده است.
به جهت اینکه درآمد این رقبه باید در حسینیه خواجه روشنایی به مصرف برسد، به اشتباه آن را در بودجه فردی موقوفه ام السلمه آورده اند.
از آنجایی که هر موقوفه دارای شخصیت حقوقی مستقلی است هر چند که محل مصرف چند موقوفه یکی باشد و یا اینکه واقف چند موقوفه یک نفر باشد ، باید طبق طرح اصلاح بایگانی که در ادارات اوقاف و امور خیریه استان خراسان در دست اجرا می باشد.
تولیت موقوفه حاجی کربلایی علی برعهده آقای محمد علی کردستانی شرق است که اداره اوقاف و امور خیریه ناحیه یک مشهد به وکالت از طرف نام برده امور موقوفه را انجام می دهد.
موقوفه ام السلمه تحت کلاسه (44 – الف) و موقوفه حاجی کربلایی علی تحت کلاسه (۲۳ – عین ) در اداره اوقاف و امور خیریه ناحیه یک مشهد پرونده دارد.

منبع : سیمای وقف در خراسان تالیف عبدالرضا امیرشیبانی

هدف موقوفه فضل تلاش در جهت آموزش وقف به مردم می باشد امید است با انتشار مطالب این سایت گام مهمی در آموزش صحیح وقف به مردم در جامعه صورت پذیرد. به اینستاگرام این مجموعه مراجعه نمایید.