در ادامه مقاله موقوفه آخوند ملا اسماعیل به بررسی موضوعات فقه اسلامی می پردازیم ، موضوعات فقه اسلامی عبارت است از:
1- عبادت
2-احکام
3-عقود
4-ایقاعات
اعمال حقوقی افراد در جامعه یا در قالب عقود است یا ایقاعات.
عقد عبارت است از این که یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد.
ایقاع عملی است قضایی و یک طرفی که به صرف قصد انشا و رضا یک طرف منشاء اثر حقوقی شود.
درباره وقف گرایش بیشتر فقهای اسلامی به جانب عقد است و برخی نیز وقف را در زمره ایقاعات می شمارند.
برخی نیز وقف خاص را که بر اشخاص محصور و مشخص است عقد می دانند و وقف عام را از جمله ایقاعات به شمار می‌آورند.
در مسئله ۶ تحریر الوسیله چنین آمده است:« بنابراقوی قبول وقف در جهات عمومی مانند مساجد و قبرستان ها و پل‌ها و مانند اینها و همچنین وقف بر عنوان های کلی مانند وقف بر فقرا و فقها و مانند اینها معتبر نیست و اما در وقف خاص مانند وقف بر ذریه، احتیاط آن است که قبول در آن معتبر باشد.
پس موقوف علیهم آن را قبول می کنند آنهایی که موجودین صغیر باشند یا در بین اینان صغیر هایی باشند ولیّ ایشان به آن قیام می نماید.
لیکن اقوی آن است که در وقف خاص هم قبول معتبر نیست.
کما اینکه احتیاط آن است که در وقف عام هم قبول رعایت شود و کسی که به آن قیام می کند «حاکم» یا «منصوب از ناحیه اوست».قانون مدنی ایران در ماده ۵۶ به صراحت، وقف را در قالب عقود شناخته است:«وقف واقع می‌شود به ایجاب از طرف واقف به هر لفظی که صراحتاً دلالت بر معنی آن کند و قبول طبقه اول از موقوف علیهم یا قائم مقام قانونی آنها در صورتی که محصور باشند مثل وقف بر اولاد و اگر موقوف علیهم غیر محصور یا وقف بر مصالح عامه باشد، در این صورت قبول حاکم شرط است».
در مورد اینکه منظور از «حاکم» کیست؟ در گذشته، حقوقدانان و بحث هایی را عنوان نموده اند، برخی مقصود از حاکم را «حاکم شرع» دانسته اند. و بعضی دادستان یا روسای دادگاه ها را مصداق حاکم مندرج در ماده ۵۶ قانون مدنی دانسته اند، اما با توجه به اینکه عمل حقوقی وقف امری غیر ترافعی است با این نظریه با تردید برخورد کرده اند. هرچند نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه «حاکم» را به کلیه قضات دادگاه ها تسری داده است. به هر حال این موضوع مهمی است که باید طبق ماده ۵۶ قانون مدنی موقوفات در قالب «عقد» وقوع یابد و «حاکمی» که باید در موقوفات عامه در مقابل «ایجاب واقف»، «قبول نماید» روشن گردد. بحث «وقف معاطاتی» و عدم ضرورت اجرای صیغه وقف به طور لفظی،و اهمیت «قبض و اقباض» در فرصت دیگری، بیان خواهد شد.

منبع : سیمای وقف در خراسان تالیف عبدالرضا امیرشیبانی

هدف موقوفه فضل تلاش در جهت آموزش وقف به مردم می باشد امید است با انتشار مطالب این سایت گام مهمی در آموزش صحیح وقف به مردم در جامعه صورت پذیرد. به اینستاگرام این مجموعه مراجعه نمایید.