در این مطلب به داستانی درباره وقف می پردازیم . داستان نامه امام زمان عليه السلام به پيرمرد زنجانی را در ادامه مطالعه بفرمایید.

محمد بن احمد صفواني مي گويد: من اهل «ران » شهري بين مراغه و زنجان هستم. در شهر ما پيرمردي زندگي مي كرد كه صد و هفده سال داشت. نام او قاسم بن علا بود. او به شرف ملاقات امام هادي عليه السلام و امام حسن عسكري عليه السلام رسيده بود، و در زمان غيبت صغرا هميشه نامه هايي از ناحيه مقدس حضرت ابا صالح المهدي عليه السلام توسط سفراي آن حضرت يعني محمد بن عثمان و حسين بن روح دريافت مي كرد. او در هشتاد سالگي از دو چشم نابينا شده بود.
روزي ما در خانه او بر سر سفره مشغول غذا خوردن بوديم. او بسيار اندوهگين بود، زيرا دو ماه بود كه هيچ ارتباطي با حضرت عليه السلام نداشت. در اين حال، دربان خانه وارد شد و با شادي گفت: پيك عراق!

قاسم بسيار مسرور شد. رو به قبله نموده، سجده شكري به جاي آورد. قاصد، مردي ميان سال و كوتاه قد بود كه مانند اغلب قاصدان پيراهني كتاني پوشيده و عبايي بر دوش انداخته بود، و كفش مخصوص سفر در پا داشت و خورجيني بر
دوش.

قاسم برخاست و او را در آغوش كشيد و خورجينش را از روي دوشش برداشت . دستور داد طشت و آب آوردند تا دستانش را بشويد . سپس او را كنار خود نشاند و با هم مشغول غذا شديم، بعد از اتمام غذا و شستن دست، آن مرد، نامه اي را كه كمي از نصف يك نامه معمولي بزرگتر به نظر مي رسيد بيرون آورد و به قاسم داد.

وقتي قاسم نامه را گرفت آن را بوسيد و به كاتب خود ابوعبدالله بن ابي سلمة داد، كاتب نامه را گرفت و مهر آن را باز كرد و خواند.

وقتي سكوت كاتب بيش از حد معمول به طول انجاميد، قاسم دانست كه نكته اي در نامه هست كه بيان آن براي
كاتب دشوار است. به همين خاطر پرسيد: آيا خبري شده است؟

كاتب گفت: خير است. قاسم گفت: آيا در مورد من مطلبي فرموده اند؟
كاتب گفت : اگر دوست نداري، نگويم. قاسم گفت:
مطلب چيست؟

كاتب گفت: حضرت عليه السلام فرموده اند: »وقتي اين نامه رسيد، چهل روز بعد فوت مي كني «، و هفت تكّه پارچه نيز فرستاده اند.
قاسم گفت: آيا دينم به سلامت خواهد بود؟ كاتب گفت: آري. آنگاه قاسم خنديد، و گفت: ديگر آرزويي بعد از اين عمر طولاني ندارم. آنگاه مرد تازه وارد برخاست، و از خورجينش سه دست شلوار، يك پيراهن حبري يماني سرخ، يك عمامه، دو دست لباس و يك حوله بيرون آورد و به قاسم داد. خود قاسم نيز پيراهني داشت كه امام رضا عليه السلام به او خلعت داده بود. قاسم دوستي داشت به نام عبدالرحمان بن محمد سنيزي كه به رغم دوستي اش با قاسم، شديداً دشمن اهل بيت عليهم السلام بود. دوستي آن ها نيز به خاطر روابط اقتصادي بود. قاسم هم نسبت به او علاقه اي داشت.
عبدالرحمان قصد داشت به خانه قاسم بن علا بيايد، زيرا مي خواست پسر قاسم را كه حسن نام داشت با پدرزنش كه ابوجعفر بن حمدون همداني بود، آشتي دهد.

قاسم، به دو نفر از مشايخ كه با او مأنوس بودند و نام يكي ابو حامد عمران بن مفلّس و ديگري ابو علي بن جحدر بود، گفت: مي خواهم اين نامه را براي عبدالرحمان بخوانيد چون دوست دارم هدايت شود، و اميدوارم خداوند با خواندن اين نامه او را هدايت كند.

آنها در پاسخ گفتند: به خاطر خدا از اين فكر درگذر، كه حتّي بسياري از شيعيان هم تحمل شنيدن اين مطالب را ندارند و گمان مي كنند كه دروغ است چه رسد به عبدالرحمان.
قاسم گفت: مي دانم رازي را كه اجازه ندارم آشكار نمايم، فاش مي كنم. با اين حال، به خاطر محبتي كه نسبت به عبدالرحمان و علاقه اي كه به هدايت او دارم. مي خواهم اين نامه را برايش بخوانم.آن روز گذشت و روز پنج شنبه 13 رجب عبدالرحمان نزد قاسم آمد و سلام نمود. قاسم آن نامه را بيرون آورد و گفت: اين نامه را بخوان و به وجدان خود رجوع كن.
عبدالرحمان شروع به خواندن نامه كرد، وقتي به آن قسمت كه خبر فوت قاسم نوشته شده بود رسيد، نامه را پرت كرد و گفت: اي ابامحمد! تقواي الهي را پيشه كن!

تو مردي فاضل هستي، و از دينت اطّلاع داري. چطور عقلت اين موضوع را مي پذيرد در حالي كه خداوند فرموده است: «وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا ۖ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ» ؛هيچ كس نمي داند ردا چه روي خواهد داد و هيچ كس نمي داند در كدام سرزمين مي ميرد.

و در جاي ديگر مي فرمايد: «عَالِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَىٰ غَيْبِهِ أَحَدًا» ؛اوست داناي به غيب و بر هيچ كس غيب او آشكار نمي شود.

قاسم خنديد و گفت: آيه را تا آخر بخوان كه: «إِلَّا مَنِ ارْتَضَىٰ مِنْ رَسُولٍ» ؛جز فرستاده اي كه خدا از او خشنود باشد.

و مولاي من فرستاده مورد رضايت خدا است. مي دانستم كه تو چنين خواهي گفت. با اين حال، تاريخ امروز را داشته باش، اگر من بعد از تاريخي كه در نامه ذكر شده زنده ماندم بدان كه حق با من نيست، اما اگر مردم به وجدان خود مراجعه كن.
عبدالرحمان نيز تاريخ آن روز را نوشت و از يكديگر جدا شدند.

محمد بن احمد صفواني گويد: قاسم بن علا درست هفت روز بعد از رسيدن نامه بيمار شد، و از آن روزي كه عبدالرحمان را ديد بيماري اش شديدتر شد، سي و سه روز بعد از رسيدن نامه به ديدن او رفتم، او در بستر افتاده و به ديوار تكيه داده بود. فرزندش حسن كه دائم الخمر بود و دامادش ابوجعفر بن حمدون همداني گوشه اي نشسته و ردايش را بر سر كشيده بود . ابو حامد، عمران بن مفلس هم در گوشه اي ديگر و ابو علي بن جحدون و من و گروهي از مردم شهر نيز مي گريستيم.

ناگاه ديديم كه قاسم به دستهاي خود، به طرف پشت تكيه كرده و مي گويد: «يا محمد! يا علي! يا حسن! يا حسين! يا موالي! كونوا شفعائي إلي اللّه عزّوجلّ. يا محمد! يا علي! يا حسن! يا حسين! اي سروران من! مرا در نزد خداوند شفاعت كنيد».

آنگاه دوباره اين عبارات را تكرار كرد، در مرتبه سوم ائمه ديگر را نيز به شفاعت طلبيد، وقتي به نام مبارك امام علي بن موسي الرضا عليه السلام رسيد پلكهاي چشمانش لرزيد چنان كه اطفال گلبرگهاي گلهاي لاله را مي لرزانند! حدقه چشمانش باد كرد. آنها را با سر آستين خويش مالش داد . چيزي شبيه آب گوشت از آنها خارج شد.

سپس به طرف فرزندش نگاه كرد و گفت: حسن! بيا نزد من. آنگاه ابو حامد و ابو علي را صدا زد و همه گرد او جمع شديم در حالي كه او به ما با چشمان سالم نگاه مي كرد. ابو حامد گفت: مرا مي بيني؟ قاسم دستش را بر روي يك يك ما نهاد و همه دانستند كه او بينا شده است. اين خبر بين عموم مردم شايع شد و همه براي مشاهده و زيارت او آمدند.

وقتي خبر به بغداد و به قاضي القضاة بغداد يعني ابو سائب عتبه بن عبيداللّه مسعودي رسيد، به سرعت خود را به شهر ما رساند و به نزد قاسم رفت. چون قاسم را ملاقات كرد انگشتري كه نگين فيروزه داشت كه بر روي آن سه سطر نگاشته شده بود به او نشان داد و گفت: اين چيست؟ قاسم آن را ديد و گرفت، ولي نتوانست خطوط روي آن را بخواند. مردم تعجب كردند. عده اي به خاطر اين كه قاسم توانسته بود انگشتر قاضي را ببيند و تشخيص دهد و عده اي هم به خاطر اين كه نتوانسته بود خطوط روي آن را بخواند! در اين باره باهم گفت و گو مي كردند.

قاسم رو به فرزندش حسن كرده و گفت: خداوند به تو منزلت و مرتبتي داده است. آن را قبول كن و خداوند را سپاسگزار باش.

حسن گفت: قبول كردم. قاسم گفت: چگونه؟

حسن گفت: هر طور كه شما بفرمائيد پدر جان!

قاسم گفت: بايد از خوردن شراب دست كشيده و توبه كني.

حسن گفت: قسم به حقّ كسي كه تو او را ياد مي كني از خوردن شراب و اعمالي كه تو از آنها بي خبري دست برداشتم!

آنگاه قاسم دست به دعا برداشته و گفت : خداوندا! طاعت خويش را به حسن الهام كن، و او را از معصيت خويش دور نما!

و اين جمله را سه بار تكرار كرد، آنگاه كاغذي خواست و وصيت خود را به دست خود تنظيم كرد، و از جمله، زمين هايي را كه داشت وقف امام زمان عليه السلام نمود و خطاب به فرزندش نوشت:

اگر شايستگي وكالت امام عليه السلام را يافتي نصف درآمد زمينهاي «فرجيده » از آن توست، و مابقي متعلّق به مولايم امام زمان عليه السلام است، و اگر اين شايستگي را نيافتي، خير، خود را از راهي كه مورد رضاي خداست جستجو كن.

حسن نيز وصيت پدر را پذيرفت. درست روز چهلم، هنگام دميدن فجر قاسم وفات يافت، رحمت خدا بر او باد.

عبدالرحمان خود را به خانه قاسم رساند در حالي كه با سرو پاي برهنه و اندوهي فراوان در كوي و بازار فرياد مي زد: اي واي آقايم!

وقتي مردم او را در اين حال ديدند فهميدند كه او نسبت به قاسم احترام بسياري قائل بوده است. از او پرسيدند: چه شده كه چنين مي كني؟

عبدالرحمان گفت: ساكت باشيد. آنچه كه من از او ديده ام شما نديده ايد.
ابو حامد بر جنازه قاسم آب ريخت، و ابوعلي بن جحدر او را غسل داد. پس از غسل ابتدا خلعتي را كه امام رضا عليه السلام به قاسم اعطا فرموده بودند، پوشانيدند، آنگاه با هفت تكه قُماشي كه حضرت حجت عليه السلام از عراق فرستاده بودند، او را كفن نمودند.
پس از تشييع جنازه قاسم، عبدالرحمان دست از عقيده باطل خود برداشت و به ولايت و حضور امام زمان عليه السلام ايمان آورد، و بسياري از املاك خود را وقف حضرت عليه السلام نمود.

بعد از مدت كوتاهي نامه تسليت امام زمان عليه السلام خطاب به حسن پسر قاسم رسيد، و ايشان در انتها او را همانطور كه پدرش دعا كرده بود، دعا فرموده بودند كه:

«خداوندا! طاعت خويش را به حسن الهام كن، و او را از معصيت خود دور نما ». و پس از آن مرقوم نموده بودند:
«ما پدرت را امام تو قرار داديم و اعمال او الگوي توست»

منبع : چشمه جاری وقف در آئینه آیات و روایات – مجتمع فرهنگی و پژوهشی اوقاف

هدف موقوفه فضل تلاش در جهت آموزش وقف به مردم می باشد امید است با انتشار مطالب این سایت گام مهمی در آموزش صحیح وقف به مردم در جامعه صورت پذیرد. به اینستاگرام این مجموعه مراجعه نمایید.