در این مقاله به بحث درباره موقوفه بانو حاجیه آغا می پردازیم. به موجب وقف نامه مورخه 1299 هجری قمری که رونوشت آن در سوابق اداره اوقاف موجود است، حاجیه آغا دختر میر علم خان، یک باب حوالی (منزل) واقع در محله سراب، جنب تکیه نجار ها، را وقف کرده است بر حوض انبار متصل به منزل مزبور، به قرار اینکه همه ساله بعد از وضع مخارج لازمه منزل مذکور، آنچه مال الاجاره وصول شود، صرف و خرج حوض انبار نمایند، از حق آب بهاء و مخارج تعمیرات، و آنچه از تعمیرات و آب بهاء علاوه شود، مخارج تعزیه داری حضرت سیدالشهداء علیه السلام نمایند، در حوالی مزبور هر وقتی بخواهند.
در مقاله پیش که دومین موقوفه محمدخان قاجار را معرفی کردیم، به مناسبت اینکه یکی ازمصارف موقوفه ، روشن نمودن روزی یک شمع در مسجد بالاسر حضرت رضا علیه السلام بود و اکنون به جهت روشنائی به نیروی برق، روشن نمودن شمع، در عمل، منسوخ شده است به این دلیل اصطلاح فقهی متعذَّرُ المصرف را مطرح نمودیم و شرح پیرامون آن را به فرصتی دیگر موکول کردیم. چون به شرحی که در بالا اشاره شد، محل یکی از مصارف موقوفه حاجیه آغا، حوض انبار است،و اینگونه اماکن نیز به دلیل تامین آب شرب شهروندان ، از طریق لوله ، متروک گردیده و متعذَّر شده است، ضرورت پرداختن به این بحث را بیشتر می کند. با توجه اندکی در میابیم که موقوفه محمد خان قاجار، نوع مصرف، یعنی، روشن کردن شمع و در موقوفه بانو حاجیه آغا آب انبار ، یعنی مکان مصرف متعذر شده است.
نظر واقفین ممکن است به علت فراهم نبودن وسایل، یا انتفای موضوع و یا عدم احتیاج به مصرف ، مصداق متعذرالمصرف پیدا نماید. فراهم نبودن وسایل ، مانند صرف درآمد موقوفاتی که در ایران قرار دارد و باید درآمد آنها در عتبات عالیات که در کشور عراق واقع است به مصرف برسد و در شرایط کنونی به علت مشکلاتی که وجود دارد، انجام آن امکان ندارد. انتفای موضوع مانند آب انبارها، کاروان سراها و این قبیل رقبات وقفی که در طول زمان و با تغییر شرایط زندگی و اوضاع اجتماعی ، موضوعیت خود را از دست داده اند. شکل سوم، عدم احتیاج به مصرف است، مانند آب هایی که وقف بر پر کردن آب انبار ها شده است که با انتفای موضوع آب انبار، مصرف آب موقوفه، متعذرگشته است.
ادامه دارد ……..

منبع : سیمای وقف در خراسان تالیف عبدالرضا امیرشیبانی

هدف موقوفه فضل تلاش در جهت آموزش وقف به مردم می باشد امید است با انتشار مطالب این سایت گام مهمی در آموزش صحیح وقف به مردم در جامعه صورت پذیرد. به اینستاگرام این مجموعه مراجعه نمایید.