در این مقاله به بحث در خصوص رسیدگی به موقوفه میپردازیم .

وَ يَشْتَرِطُ عَلَى الَّذِي يَجْعَلُهُ إِلَيْهِ أَنْ يَتْرُكَ الْمَالَ عَلَى أُصُولِهِ وَ يُنْفِقَ مِنْ ثَمَرِهِ حَيْثُ أُمِرَ بِهِ وَ هُدِيَ لَهُ وَ أَلَّا يَبِيعَ مِنْ أَوْلَادِ نَخِيلِ هَذِهِ الْقُرَى وَدِيَّةً حَتَّى تُشْكِلَ أَرْضُهَا غِرَاساً.

حضرت علی (ع): در یکی از وقفنامه هایش خطاب به متولیان وقف می فرمایند: علی بن ابی طالب بر متولی موقوفات شرط می کند که اصل مال وقفی را حفظ کنند (آن را نفروشند، به کسی نبخشند، جزء اموال وراثتی خود برای وارثین خود قرار ندهند و مانند آن)، و از محصول و درآمدش مطابق وقفنامه هزینه کنند، همی نطور نها لهای کوچکی که از کنار درختان در می آید را نفروشند، بلکه آن را در فضای خالی باغ بکارند تا جایی که تمام فضای باغ پر از درخت شود (مرحوم سید رضی در توضیح جمله آخر م یگوید: درختکاری در زمین تا جایی تداوم یابد که هرکس قبلاً باغ را دیده باشد، تشخیص آن بر او مشکل شود و گمان کند که این باغ، باغ دیگری است.

تحلیل:

حضرت علی علیه السلام برای متولیان وقف چندین توصیه و رهنمود دارند:

یک : «أَنْ يَتْرُكَ الْمَالَ عَلَى أُصُولِهِ» اصل مال وقفی را حفظ کنند و نگذارند از بین برود و خراب شود.

حفظ هر چیزی متناسب با خودش م یباشد؛ مثلاً حفظ درخت وقفی به این است که به موقع به آن آب کافی داده شود، شاخ و بر گهای اضافی آن اصلاح شود و زمین آن به موقع شخم زده شود. حفظ ساختمان به این است که خراب یهای
آن به موقع مرمت شود، جلوی نفوذ آب به سقف و دیوارها و کف آن گرفته شود.
حفظ کتابهای وقفی به این است که اگر نیاز است جلد شود، اگر پاره شده صحافی شود.

معنای دیگر این فراز از سخن آن حضرت این است که با مال وقفی معامله مال شخصی نشود. لذا از انتقال آن به دیگران در قالب فروش، هدیه، ارث، صلح و مانند آن باید جلوگیری شود.
دو: مصرف درآمد موقوفه

حضرت می فرمایند: « وَ يُنْفِقَ مِنْ ثَمَرِهِ حَيْثُ أُمِرَ بِهِ وَ هُدِيَ لَهُ » و از محصول و درآمدش مطابق وقفنامه هزینه کنند. دومین وظیفه متولیان موقوفات این است که درآمد آن را در راهی که واقف تعیین کرده است هزینه کنند.

مثلاً اگر مغاز های را وقف بر مسجدی کرده، یا اگر درخت یا زمینی کشاورزی،وقف بر جهت خاصی شده است باید برابر با نرخ روز به اجاره بدهند و اجاره آن را در راهی که واقف وقف کرده هزینه کنند.

سه: گسترش عمران و آبادانی موقوفه

حضرت می فرمایند: «وَ أَلَّا يَبِيعَ مِنْ أَوْلَادِ نَخِيلِ هَذِهِ الْقُرَى وَدِيَّةً حَتَّى تُشْكِلَ أَرْضُهَا غِرَاساً.» نهالهای کوچکی که از کنار درختان در می آید را نفروشند، بلکه آن را در فضای خالی باغ بکارند تا جایی که تمام فضای باغ پر از درخت شود.

آیت الله مکارم در توضیح این فراز از جمله حضرت می فرمایند: این جمله هما نگونه که مرحوم سید رضی در توضیح جمله آخر می گوید مفهومش این است که آنقدر از نهالهای جدید نخل استفاده شود و درختکاری در زمین تا جایی تداوم یابد که نخلستان پر درخت شود که هرکس قبلاً باغ را دیده باشد، تشخیص آن بر او مشکل شود و گمان کند که این باغ، باغ دیگری است.

استفتائات :

سؤال: زمینى وقف است و از نظر زراعت باید از آن زمین خاك برداشته شود تا زراعت خوب شود آیا این كار جایز است؟

جواب: اشكالى ندارد.

سؤال: اگر مستأجر از موجر بخواهد كه اصلاحات و تغییراتى در عین مستأجره ایجاد كند، مخارج آن بر عهده چه كسى است؟

ج: اگر عین مستأجره به همان صورتى كه در زمان انعقاد عقد اجاره بوده باقى باشد، پذیرش درخواست مستأجر مبنى بر ایجاد بعضى از اصلاحات و تغییرات در آن بر موجر واجب نیست، ولى در صورتى كه تقاضاى او را بپذیرد، همه هزینه هاى اصلاح و تعمیر و ایجاد بعضى از تغییرات در آن بر عهده خود اوست. و درخواست مستأجر از مالك براى انجام آن امور موجب نمى شود كه ضامن آن هزینه ها باشد.

ادامه دارد….

منبع : وقف از منظر آیات و روایات – علی اکبر تقی زاده

هدف موقوفه فضل تلاش در جهت آموزش وقف به مردم می باشد امید است با انتشار مطالب این سایت گام مهمی در آموزش صحیح وقف به مردم در جامعه صورت پذیرد. به اینستاگرام این مجموعه مراجعه نمایید.