وقف معاطاتی، به وقفی گفته می‌شود که در آن، قصد وقف به جای لفظ صریح، از عمل واقف استنباط می‌شود. یعنی واقف با عملی مشخص، مانند ساختن مسجدی یا وقف زمینی برای قبرستان، نشان می‌دهد که قصد وقف آن مال را داشته است.
اما آیا وقف معاطاتی در همه موارد قابل قبول است؟ پاسخ این سوال به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
شرایط پذیرش وقف معاطاتی
برای اینکه وقف معاطاتی معتبر شناخته شود، باید شرایط زیر را دارا باشد:

• نیت خالص: واقف باید قصد خالصی برای انجام عمل خیر داشته باشد و هدف او از وقف، کسب رضای خدا باشد.
• عمل دلالت‌کننده بر وقف: عملی که واقف انجام می‌دهد باید به طور واضح و روشن دلالت بر نیت وقف او داشته باشد.
• قبض موقوفه: مال موقوفه باید به متولی یا موقوف‌علیه تسلیم شود و آن‌ها نیز آن را قبول کنند.
• تعیین موقوف‌علیه: موقوف‌علیه (یعنی جایی که منافع موقوفه صرف آن می‌شود) باید به طور مشخص تعیین شده باشد.
• عدم مغایرت با قوانین: وقف معاطاتی نباید با قوانین جاری کشور مغایرت داشته باشد.
• عدم قبض موقوفه: اگر مال موقوفه به متولی یا موقوف‌علیه تسلیم نشود، وقف محقق نمی‌شود.
• عدم تعیین موقوف‌علیه: اگر مشخص نباشد که منافع موقوفه صرف چه امری می‌شود، وقف باطل است.
• مغایرت با قوانین: اگر وقف معاطاتی با قوانین جاری کشور مغایرت داشته باشد، قابل قبول نیست.
  مثال‌هایی از وقف معاطاتی که ممکن است قابل قبول نباشد:
• شخصی زمینی را خریداری می‌کند و با نیت وقف، آن را به عنوان باغ شخصی خود استفاده می‌کند. در این حالت، عمل او نشان‌دهنده نیت وقف نیست و وقف معاطاتی محقق نشده است.
• شخصی خانه‌ای را به نام فرزندش می‌کند با این امید که فرزندش آن را وقف کند. این عمل نیز وقف معاطاتی محسوب نمی‌شود زیرا نیت وقف به طور مستقیم از سوی شخص انجام‌دهنده عمل بیان نشده است.
• عدم وجود نیت خالص: اگر واقف قصد دیگری جز وقف داشته باشد یا نیت او مبهم باشد، وقف معاطاتی باطل است.
• عمل مبهم: اگر عمل واقف به گونه‌ای باشد که نتوان از آن به طور قطع نیت وقف را استنباط کرد، وقف معاطاتی صحیح نیست

نتیجه‌گیری:

وقف معاطاتی می‌تواند روشی ساده و موثر برای وقف اموال باشد، اما باید با دقت و رعایت شرایط قانونی انجام شود. در صورتی که قصد انجام وقف معاطاتی را دارید، بهتر است با یک مشاور حقوقی مشورت کنید تا از صحت و اعتبار وقف خود اطمینان حاصل کنید.
توجه: اطلاعات ارائه شده در این متن، صرفاً جنبه اطلاع‌رسانی دارد و برای تصمیم‌گیری‌های حقوقی نباید به تنهایی به آن استناد شود. برای مشاوره حقوقی دقیق، توصیه می‌شود به وکیل متخصص در امور وقف مراجعه کنید.

هدف موقوفه فضل تلاش در جهت آموزش وقف به مردم می باشد امید است با انتشار مطالب این سایت گام مهمی در آموزش صحیح وقف به مردم در جامعه صورت پذیرد. به اینستاگرام این مجموعه مراجعه نمایید.